اسطوره اسطوره‏ شناسی

چکیده: رولان بارت از اسطوره‌شناسی به عنوان ابزاری برای رمزگشایی از ابعاد متفاوت زندگی روزمره و فرهنگ عامه استفاده می‌کند. گرچه نگاه نکته‌بین بارت در تحلیل ابعاد مذکور، تحسین برانگیز است، اما مهم روشی است که وی را قادر می‌کند تا بتواند از دلالت‌های پنهان پیش‌پاافتاده‌ترین و جزئی‌ترین مسایل زندگی روزمره اسطوره‌زدایی کند. سپس دیگران نیز این روش را به کار گرفته و تأثیر مهمی در حوزه پژوهش‌های فرهنگی گذاشته‌اند. در مقاله حاضر، نقد روش مورد استفاده رولان بارت در اسطوره‌شناسی مورد توجه است. برای این کار، از آرای ژاک لکان و اسلاوی ژیژک استفاده شده است. بارت مقاله اسطوره در عصر حاضر را که در آن به تفصیل، روش و بینش مورد نظرش را توضیح داده است، با بیان تناقضی پایان می‌بخشد که اسطوره‌شناسی قادر به حل آن نیست: اسطوره‌شناسی از ارائه کلیت ابژه ناتوان و مدام بین ابژه و رمزگشایی از آن در نوسان است. این تناقض برای بارت قابل حل نیست و باعث می‌شود که تحلیل اسطوره‌شناسانه به درک نااستوار از واقعیت منجر شود. ظاهراً راه‌حل این تعارض، استفاده از مفهوم ناخوداگاه است؛ مفهومی که بارت آگاهانه آن را از تحلیلش حذف می‌کند. وساطت ناخوداگاه به عنوان گفتمان دیگری می‌تواند از محدودیت‌های دوگرایی شعر (کیفیت طبیعی چیزها) و ایدئولوژی (کیفیت رازآلود چیزها) فراتر رود و پشتوانه نهایی نقد ایدئولوژی را نقطه فراایدئولوژیکی قرار دهد که برای منتقد این امکان را فراهم می‌کند تا محتوای طبیعی و بی‌واسطه تجربه را به عنوان پدیده ایدئولوژیک رد کند.